De wetenschap slaagt er steeds beter in om de toekomst te voorspellen. Meestal zijn de schattingen van het weer voor de komende dagen redelijk accuraat. Maar af en toe gedraagt het weer zich anders dan voorspeld. Vooral uitbarstingen van extreem weer in een klein gebied, zoals hoosbuien en tornado’s, zijn moeilijk te voorspellen. Sommige ontwikkelingen zijn fundamenteel onvoorspelbaar. We spreken dan van chaotische verschijnselen, waarbij een kleine afwijking op een bepaald moment grote gevolgen kan hebben in de toekomst.
Iets dergelijks geldt ook voor de biologische evolutie. Ook die is moeilijk te voorspellen. Je zou kunnen zeggen dat als we alle factoren kennen die een rol spelen in die evolutie, dat voorspellen dan mogelijk moet zijn. Maar de biologische werkelijkheid is daarvoor veel te complex. Chaotische verschijnselen zijn op een andere manier onvoorspelbaar. Ze zouden te voorspellen zijn als we de begincondities met een oneindig grote nauwkeurigheid zouden kunnen bepalen. Maar dan zou de voorspelling oneindig lang duren, en heeft voorspellen dus geen zin.
Chaotische verschijnsele en evolutionaire verschijnselen zijn deterministisch te beschrijven, in tegenstelling tot kwantummechanische verschijnselen. De kwantumtheorie levert alleen voorspellingen in de vorm van kansen. de werkelijke waarde is alleen achteraf te bepalen. Je weet pas of de kat van Schroedinger dood is of levend, als je de koffer opent. De kwantummechanica is dus een probabilitische theorie, en het is de grote vraag of we ooit een deterministische beschrijving zullen kunnen vinden voor kwantumverschijnselen.
Dobbelen, roulette, poker, ze berusten allemaal op toeval. net als honderdeneen alledaagse verschijnselen. Vrijwel lallemaal zijn ze determinstisch, welbeschouwd. Ze zijn alleen niet te voorspellen omdat de wereld daarvoor te complex is. We kennen niet in detail de factoren die bepalen dat een dobbelsteen een bepaalde kant op rolt en dan op een bepaalde afstand blijft liggen en een getal toont. Hoe nauwkeurig ze ook zijn ontworpen, opgebouwd en uitgevoerd, ze blijven toevallig. Ze worden pas voorspelbaar als ze slordig (expres of toevallig) zijn gemaakt. Eigenlijk zou je moeten zeggen dat de wereld op toeval berust.