Het volgende gedachtenexperiment is een goede voortzetting van het “practicum gedachtenexperimenten”. Het is niet alleen een oefening in gedachtenexperimenten, het kan ook worden gebruikt als training voor Socratische dialogen. Tevens kan het dienen ter bezinning op wat een mens tot mens maakt.
1. Los van je lichaam.
Medici ontdekken een nieuwe ziekte – in jouw lichaam. De ziekte tast je spierweefsel aan, eerst in armen en benen, later ook de onwillekeurige spieren. Je overlevingskansen zijn minimaal, maar de dokters hebben een methode gevonden om in ieder geval je zenuwstelsel te behouden. Daartoe zullen je hersenen en je ruggenmerg chrirurgisch uit je lichaam worden verwijderd en in een voedingsvloeistof geplaatst worden, waarin ze in leven gehouden kunnen worden. Maar wat dan?
- Zou je het op prijs stellen om als “los” zenuwstelsel te blijven doorleven?
- In hoeverre is een “los” zenuwstelsel een persoon?
- Wat voor morele en/of juridische regels moeten op jou van toepassing zijn? Moeten er nieuwe regels worden bedacht?
- Wat betekent het voor je zenuwstelsel om in leven te worden gehouden zonder te worden gestimuleerd door prikkels van buitenaf en zonder de buitenwereld te kunnen beïnvloeden?
- Als je zenuwuiteinden op de een of andere manier moeten worden gestimuleerd hoe moet dat dan gebeuren? Is het voldoende om willekeurig uitgaande zenuwen te verbinden met inkomende zenuwuiteinden? Is koppeling aan het gebruikersinterface van een internet-computer voldoende? Moet je worden voorzien van een complete set kunstmatige zintuigen en ledematen om geestelijk gezond te blijven?
2. Cheyenne Mountain.
Om mogelijke besmetting van anderen door het virus dat jouw lichaam heeft aangetast te voorkomen word je in strenge quarantaine gehouden. De bak met jouw zenuwstelsel en de bijbehorende apparatuur is ondergebracht in een oud nucleair commandocentrum dat helemaal van de buitenwereld kan worden afgesloten. Het geheel vormt een gesloten systeem – afvalstoffen worden volledig gerecycleerd en omgezet in nieuwe voedingsstoffen. Het enige dat van buitenaf wordt toegevoerd is energie en informatie. Je kunt met andere mensen communiceren via het internet.
- Wat betekent die situatie voor jouw mens-zijn?
- Wat maakt voor jou zo de kwaliteit van het leven uit?
- Wat betekent voor jou het besef dat je nooit meer direct (lijfelijk) contact met anderen kunt hebben, of zelfs maar in de nabijheid van een medeschepsel zult zijn?
3. Alleen op de wereld.
Het virus dat jou heeft aangetast blijkt ook anderen aan te tasten. Het is inmiddels gemuteerd, zodat hiet niet alleen het spierweefsel, maar ook het zenuwweefsel vernietigt. En er is geen medicijn die het kan bestrijden. Binnen korte tijd heeft het virus zich over de hele aarde verspreid en het doodt iedereen die besmet is. Dat betekent het einde van de mensheid. Vanuit jouw geïsoleerde positie zie je het allemaal gebeuren. Je blijft zelf in leven doordat de energie- en informatievoorziening geheel geautomatiseerd zijn en blijven functioneren ook nadat de mensen die voor het beheer verantwoordelijk zijn, zijn weggevallen. Uiteindelijk ben je de enige overlevende. Alle informatie op het internet blijft echter voor jou beschikbaar en je kunt er zelf nog van alles aan toevoegen ook.
- Hoe ervaar je die situatie?
- Verandert het besef dat je de enige mens bent je zelfbeeld? Je ethiek?
- Wat ga je nu doen? Ga je slechts jezelf vermaken of probeer je wat nuttigs te bedenken? Wat is nuttig in dit opzicht?
4. Eeuwig leven.
Alle technische voorzieningen blijven naar behoren functioneren en zullen dat naar alle waarschijnlijkheid nog vele eeuwen blijven doen. En al die tijd zal jouw zenuwstelsel kunnen blijven functioneren en zul je contact blijven houden met de menselijke beschaving via de inhoud van het internet. Je kunt je verdiepen in allerlei zaken waar je vroeger nooit aan toekwam en je hoeft daarbij met niemand rekening te houden. Gedurende een vrijwel onbeperkte tijd zal alles om jou draaien.
- Hoe zou het zijn om alle tijd van de wereld te hebben?
- Zou je het op prijs stellen om eeuwig te blijven leven, ook al is er niemand om dat leven mee te delen?
- Zo ja, hoe zou je je leven zin kunnen geven? Of accepteer je de zinloosheid ervan?
- Als je je leven zou willen beëindigen, hoe zou je dat dan moeten doen?